АМЬДРАХ САЙХАН

         Солонгос хэл сурч байгаа хүүхдүүд "남아수독오거서男兒須讀五車書" хэмээх үгийг сонсож байсан болов уу. Эрэгтэй хүүхэд багадаа л таван тэрэгтэй дүйцэх хэмжээний ном унших ёстой гэсэн утгатай үг. Ухаантай, цэцэн мэргэн нэгэн болохыг хүсвэл төдий хэмжээний номны ард гарах ёстой аж.            Хятадын Тан улсын алдарт яруу найрагч Дүбу-гийн шүлгэнд дээрх үг гардаг. Таван тэрэг ном унших ёстой гэдэг ёстой нэг хэтийдсэн илэрхийлэл гэлтэй. Чухам таван тэрэг ном гэвэл ойролцоогоор хэд ширхэг ном болох бол? Хоёр мянга?, таван мянга? Миний бодлоор магадгүй мянган ширхэг ном ч хүрэхгүй болов уу. Яагаад вэ гэж үү? Тухайн үед хятадад цаасан ном гэж байсангүй. Нарийн урт хулсны тайрдас дээр бичиг үсгийг сийлж, үүнийгээ хэд хэдээр багцалсан уяж ном хийдэг байжээ.            Тийм болохоор таван тэрэг ном гэдэг яг үнэндээ мянган ширхэг номоос хэтрэхгүй байх. Тухайн үед ч ном төдийлөн зузаан байгаагүйн дээр тийм олон...

      Өнөөдөр бидэнд уламжлагдан ирсэн улс гүрэн байгуулагдсан тухай домог үлгэр (건국신화), богино хэмжээний шившлэг дуулал (주술노래) нь солонгосын аман зохиолын анхны хэв шинжийг тодорхойлно.  Ерөнхийдөө солонгосын ардын аман зохиолыг:   1.Үлгэр домог(설화),   2.Ардын дуу (민요),   3.Бөөгийн дуулал (무가) гэж ангилан авч үздэг.   Үлгэр домгийг дотор нь:  1. Домог үлгэр (신화)  2. Домог (전설)  3. Явган үлгэр (민담) хэмээн ангилдаг.       Үүнээс домог, явган үлгэрийн арвин их сантай бөгөөд түүхэн хүн, үйл явдлыг тусгасан байдгаараа онцлог ажээ.            Солонгосын ардын дууны төрөл зүйлээс өнөөг хүртэл ур чадварын дуу (기능요) арвин урын сантайгаар уламжлагдан ирсэн байна. Ур чадварын дуунаас хөдөлмөрийн дуу (노동요), газар тариалангийн хөдөлмөрийн дуу (농업노동요), нэхмэл, үйлийн хөдөлмөрийн дуу (길쌈노동요), зан үйл ёслолын дуу (의식요)-наас оршуулах ёслолын дуу (장례의식요)...

     Солонгосын ардын аман зохиол (구비문학), Нанхиадын уран зохиол (한문학), Солонгос бичиг үсгийн уран зохиол (국문문학)-ын хоорондын уялдаа холбоо нь цаг үеэ даган хөгжиж байв. Үүн дээр үндэслэн Солонгосын уран зохиолын түүхэн замналыг ангилан авч үзэж болно. Хэрхэн ангилан авч үзэх талаар олон эрдэмтэд дор бүрнээ нэгийг хэлсээр ирсэн байдаг. Ардын аман зохиол, нанхиадын уран зохиол, солонгос бичиг үсгийн уран зохиол гэж хувааж үзвэл, дараахи байдлаар цаг үеийг нь тодорхойлж болох юм. Ардын аман зохиолын үеийг эртний уран зохиолд хамруулна.       Манай эринээс 5-р зуун хүртэл нанхиад бичиг, нанхиадын уран зохиол бүрдэлээ олж эртний үеэс дунд үе рүү шилжсэн байна. Дундад зуун бол нанхиадын уран зохиолын эрин үе байв. Нанхиадын уран зохиол нь солонгос бичиг үсгийн уран зохиолтой хамт оршин тогтнож байв. Анхандаа ханз үсгийг ашиглан "Хянчал (향찰)", хожмоо солонгос цагаан толгой (훈민정음)-г зохиох болсноор солонгос бичиг үсгийн уран зохиол хөгжлийн шатанд оржээ. 1...

      Солонгосын уран зохиолыг солонгос ном зохиолдолд дараахи байдлаар тодорхойлсон байдаг. Солонгос хүний солонгос хүнд зориулж солонгос хэлээр зохиосон уран зохиолыг Солонгосын уран зохиол гэнэ. Товчхондоо солонгос хэлээр зохиогдсон бүхий л уран зохиол нь Солонгосын уран зохиол болно. Өнөөдөр Хойд солонгос, Өмнөд солонгос гэж хуваагдсан ч гэлээ соёлын өвөө хамтдаа залгамжилж ирсэн ба энэ утгаараа уран зохиолын үндсэн хэв шинж нь хоорондоо ялгагдаад байдаггүй. Солонгосын уран зохиол нь аман зохиолоос эхлэлтэй ба энэ нь бичгийн уран зохиолын суурь болж өгсөн. Хятадаас ханз үсгийг хэрэглэх болсон нь уран зохиолын хүрээг улам тэлсэн байна. Анхандаа ханз үсгийг ашиглан солонгос хэлийг галиглаж байсан бол хожмоо солонгос бичиг үсгийг зохион хэрэглэх болсноор үндэстний уран зохиол бүрэн утгаараа хөгжих болжээ. Солонгос уран зохиолыг үндсэндээ гурван том бүлэгт хувааж болно.  Аман уран зохиол (구비문학), Нанхиадын уран зохиол (한문학),  Солонгос эх хэл уран зохио...